“หอคอย” หมายถึง เรือนสูงที่ทำไว้สำหรับคอยระวังสังเกตการณ์ ภาษาอังกฤษใช้ว่า tower ส่วน watchtower คือ หอสังเกตการณ์ ใช้เฝ้าระวังศัตรูหรือตรวจการ หอสังเกตการณ์ คือ สิ่งปลูกสร้างเพื่อการรักษาความปลอดภัยให้กับชุมชน นับแต่หมู่บ้านไปจนถึงเมืองหรือนครรัฐ มีมาแต่โบราณและในชุมชน หลายชาติด้วย
ตูนีเซีย : หอสังเกตการณ์กลางทะเลทรายซาฮารา ชาวบ้านมักสร้างหอสังเกตการณ์บริเวณใกล้แหล่งน้ำ เพื่อใช้เฝ้าดูและแจ้งเตือนภัย เพราะน้ำถือเป็นสิ่งสำคัญยิ่งในทะเลทราย
จีน : หอสังเกตการณ์โบราณของชาวฮั่นในเขตซินเกียง เป็นหอสูงของกองทหารที่ประจำการตามชายแดน สำหรับเฝ้าระวังการเคลื่อนไหวของกองทัพของชนเผ่าซุงหนู และสามารถแจ้งเหตุกลับไปยังด่านที่ตั้งของกองทัพใหญ่
อิตาลี : หอคอยที่เมืองซาน กิมิกนาโน เขตเซียนา แคว้นทัสคานี เมืองนี้เป็นร่ำรวย เพราะเป็นจุดเปลี่ยนม้าของนักแสวงบุญที่จะเดินทางไป-กลับโรม ตามเส้นทางแสวงบุญฟรานชีเจนา เหตุที่มีนักเดินทางผ่านเข้า-ออกโดยตลอด เมืองต้องระวังภัย โดยสร้างกำแพงล้อมรอบและทำหอคอยเป็นบ้านไปด้วย (ภาพจาก iha Holiday ADS)
ไทย จังหวัดสุพรรณบุรี : หอดูโจรริมแม่น้ำท่าจีน ที่ตลาดเก้าห้อง อำเภอบางปลาม้า ที่นี้เป็นท่าข้าวแต่โบราณ ชาวบ้านเลยทำหอสังเกตการณ์เรียกว่า หอดูโจร เพื่อใช้เฝ้าระวังโจรที่จะเข้ามาปล้นสะดมภ์ นอกจากนี้ยังใช้เป็นหอแจ้งเหตุเพลิงไหม้อีกด้วย
