โดย : สำรวย นักการเรียน สำนักงานราชบัณฑิตยสภา
พจนานุกรม สารานุกรม อักขรานุกรม อนุกรมวิธาน ที่ราชบัณฑิตยสถานจัดทำเผยแพร่นั้นคืออะไร
พจนานุกรม มาจากคำว่า พจน (คำ คำพูด ถ้อยคำ) + อนุกรม (ลำดับ) มีความหมายตามตัวอักษรว่า ลำดับคำ ตรงกับภาษอังกฤษว่า dictionary หมายถึง หนังสือที่รวบรวมคำที่มีใช้อยู่ในภาษา พจนานุกรมภาษาใดก็ต้องรวบรวมคำที่มีใช้อยู่ในภาษานั้น จัดเรียงตามลำดับของคำตามตัวอักษร ตลอดจนให้ความรู้ในเรื่องของอักขรวิธี (คือ การเขียนและสะกดการันต์) บอกเสียงอ่าน ความหมายของคำแต่เพียงสั้น ๆ และบอกประวัติที่มาของคำ นอกจากนั้น ยังเป็นหนังสือที่รวบรวมคำเฉพาะที่ใช้ในวิชานั้น ๆ จัดเรียงตามลำดับอักษร โดยมีคำอธิบายสั้น ๆ เช่น พจนานุกรมศัพท์ภูมิศาสตร์ พจนานุกรมศัพท์ยานยนต์และเครื่องยนต์
สารานุกรม มาจากคำ สาร (หนังสือส่วนสำคัญ เรื่องที่เป็นสาระ) + อนุกรม มีความหมายตามตัวอักษรว่า ลำดับเรื่อง ตรงกับคำภาษาอังกฤษว่า encyclopedia หมายถึง หนังสือที่รวบรวมความรู้ทุกสาขาวิชา และจัดเรียงตามลำดับอักษร หรืออาจใช้วิธีอื่นใดที่จะค้นหาได้สะดวกรวดเร็ว มีคำอธิบายเรื่องราวนั้น ๆ อย่างละเอียดสมบูรณ์ และอาจจะเป็นเรื่องเฉพาะสาขาวิชาใดวิชาหนึ่งก็ได้ เช่น สารานุกรมดนตรี
อักขรานุกรม เรียกเต็มว่า อักขรานุกรมภูมิศาสตร์ มาจากคำ อักขร (ตัวหนังสือ) + อนุกรม (ลำดับ) + ภูมิศาสตร์ (วิชาที่ว่าด้วยลักษณะ สภาพ ที่ตั้ง สิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติ ฯลฯ ของโลก) มีความหมายตามตัวอักษรว่า เรื่องภูมิศาสตร์ที่ลำดับตามตัวอักษรว่า ตรงกับคำ gazetteer เป็นคู่มือประเภทพจนานุกรมที่จะสอบค้นว่า สถานที่ทางภูมิศาสตร์นั้น ๆ คืออะไร อยู่ที่ใด มีเส้นทางที่จะไปถึงที่นั้น ๆ โดยวิธีใด ฯลฯ โดยไม่ต้องเสียเวลาสอบหาจากหนังสือภูมิศาสตร์หลาย ๆ เล่ม
อนุกรมวิธาน มาจากคำ อนุกรม + วิธาน (การจัดแจง การทำ; กฎ เกณฑ์) มีความหมายตามตัวอักษรว่า การจัดแบ่งตามลำดับ เป็นศัพท์ที่บัญญัติขึ้นเพื่อให้ตรงกับคำอังกฤษว่า taxonomy เป็นหนังสือที่เกี่ยวกับการจัดจำแนกสิ่งมีชีวิต โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องของสัตว์และพืชตามกฎและเกณฑ์ทางวิทยาศาสตร์ โดยพรรณนาลักษณะของสัตว์และพืชนั้น ๆ ด้วย
——————————————————————–
http://www.royin.go.th/?knowledges=หนังสืออ้างอิง
สอบถามเพิ่มเติม : ripub@royin.mail.go.th
