ทำไมทรัมป์อยากได้คลองปานามา ถึงขนาดไม่ปฏิเสธใช้กำลังทหาร ?

 

 

 

KEYPOINT

•  ทรัมป์โจมตีการสูญเสียการควบคุมคลองปานามาของสหรัฐ
•  กล่าวหาว่าจีนมีบทบาทในการดำเนินการคลอง (ซึ่งไม่เป็นความจริง)
•  มุ่งเน้นการเจรจาต่อรองค่าธรรมเนียมและลดอิทธิพลของจีนในภูมิภาค

 

 

• • คลองปานามาคืออะไร?

 

คลองปานามาเป็นเส้นทางน้ำสำคัญที่รองรับการค้าทางทะเลประมาณ 3% ของโลก เปิดใช้งานในปี 1914 และปฏิวัติการขนส่งทางทะเลโดยทำให้การเดินเรือสั้นลง โดยไม่ต้องอ้อมแหลมกู๊ดโฮป หรือผ่านช่องแคบมาแจลลัน

คลองนี้ใช้ระบบประตูน้ำเพื่อปรับระดับน้ำให้เรือสามารถเคลื่อนที่ผ่านได้ โดยการขยายครั้งล่าสุดในปี 2016 เพิ่มประตูน้ำชุดที่ 3 และเพิ่มความจุเป็นสองเท่า

 

 

 

• • ทำไมทรัมป์ต้องการควบคุมคลองปานามา?

 

ทรัมป์มีความคับข้องใจที่สหรัฐสูญเสียการควบคุมคลอง และต้องการกดดันให้ปานามาลดค่าผ่านทาง เขายังกล่าวหาโดยไม่ถูกต้องว่าจีนควบคุมคลอง

ขณะที่ประธานาธิบดีโฮเซ ราอุล มูลิโน ยืนยันอธิปไตยของปานามาเหนือคลองดังกล่าว และปฏิเสธการมีส่วนร่วมของจีน

 

• • สหรัฐฯ มีอำนาจต่อรองอย่างไร?

 

สหรัฐเป็นคู่ค้าและแหล่งการลงทุนต่างประเทศที่สำคัญของปานามา แม้ทรัมป์จะไม่ปฏิเสธการใช้กำลัง แต่การละเมิดสนธิสัญญาระหว่างประเทศถือเป็นเรื่องที่ไม่น่าจะเกิดขึ้น เขาอาจต้องการสร้างแรงกดดันเพื่อเจรจาหรือแก้ปัญหาการเข้าเมืองผิดกฎหมาย

 

 

 

• • ประวัติความเป็นมาของคลองปานามา

 

คาบสมุทรปานามา เป็น “ช่องแคบ” ระหว่างทะเลแคริบเบียนและมหาสมุทรแปซิฟิก เคยเป็นเส้นทางการค้าที่เจริญรุ่งเรืองมาตั้งแต่การรุกรานของชาวสเปนในอเมริกาตอนต้นศตวรรษที่ 16

นักสำรวจชาวสเปน วาสโก นูเนซ เด บัลบัว นำคณะแรกข้ามคาบสมุทรในปี 1513 หลังจากนั้นไม่นาน นักสำรวจก็เริ่มเดินทางข้ามแผ่นดินและกลับมาพร้อมทองและเงินที่ปล้นมาจากชาวอินคา

กษัตริย์ชาร์ลส์ที่ 1 แห่งสเปนสั่งให้ทำการศึกษาความเป็นไปได้ของคลองในปี 1534 และสรุปว่าเป็นไปไม่ได้ ความพยายามครั้งแรกที่สำคัญเริ่มในปี 1881 โดยบริษัทฝรั่งเศส นำโดยเฟอร์ดินานด์ เดอ เลสเซปส์ นักการทูตชาวฝรั่งเศส ผู้สร้างคลองสุเอซ ซึ่งทำให้คนงานกว่า 20,000 คนเสียชีวิตจากโรคมาลาเรียและไข้เหลือง

สหรัฐเข้าสนใจโครงการหลังจากความพยายามของฝรั่งเศสล้มเหลว ในปี 1903 สหรัฐทำสัญญาให้การรับรองเอกราชปานามาจากประเทศโคลอมเบีย เพื่อแลกกับสิทธิถาวรในการสร้างและควบคุมคลอง โดยได้รับอนุญาตให้ใช้พื้นที่กว้าง 10 ไมล์ในการก่อสร้าง

ในช่วงทศวรรษ 1960 การควบคุมคลองของสหรัฐเริ่มสร้างความไม่พอใจในปานามาและภูมิภาค ในปี 1977 รัฐบาลประธานาธิบดีจิมมี คาร์เตอร์ได้ลงนามในสนธิสัญญาตอร์ริโฮส–คาร์เตอร์ (Torrijos-Carter) ส่งคืนการควบคุมคลองให้กับปานามาในปลายปี 1999

คลองสร้างรายได้เกือบ 5 พันล้านดอลลาร์ในปีงบประมาณ 2024 หรือประมาณ 4% ของผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศของปานามา

 

ขอบคุณรูปจากเว็บไซต์รัฐสภาสหรัฐ

 

 

• • ทรัมป์ต้องการอำนาจเหนือคลองปานามาเพราะอะไร?

 

ทรัมป์ดูเหมือนจะแสดงความไม่พอใจส่วนตัวเกี่ยวกับการที่สหรัฐสูญเสียการควบคุมคลอง และกดดันปานามาให้ลดค่าขนส่ง เขากล่าวว่าสหรัฐสละคลองออกไปเป็นเรื่อง “โง่เขลา” และบรรยายค่าใช้จ่ายสำหรับการเดินเรือในปัจจุบันว่า “เกินเหตุ” และ “ไม่เป็นธรรมอย่างมาก”

สำหรับทรัมป์ คลองยังเป็นส่วนหนึ่งของการแข่งขันของสหรัฐกับจีน เขากล่าวว่าการที่จีนและกองทัพจีนเข้ามามีส่วนร่วมในการบริหารคลองนั้นไม่ถูกต้อง

 

 

• • ข้อร้องเรียนของทรัมป์มีเหตุผลหรือไม่?

 

หน่วยงานกำกับดูแลคลองปานามา ซึ่งได้บริหารคลองและดูแลโครงการขยายมาเป็นเวลา 2.5 ทศวรรษ ได้เพิ่มค่าธรรมเนียมสำหรับผู้ประกอบการทุกชาติ เนื่องจากภัยแล้งในปี 2023 ที่บังคับให้ต้องจำกัดการจราจรทางน้ำ

ในช่วงปลายปี 2023 ผู้เดินเรือที่ไม่มีทางเลือกเสียเงินกว่า 4 ล้านดอลลาร์ในการประมูลเพื่อได้ช่องทางข้ามคลอง ค่าธรรมเนียมลดลงเหลือประมาณ 200,000 ดอลลาร์ในช่วงกลางปี 2024 และค่าใช้จ่ายส่วนใหญ่ถูกยกเลิกหลังระดับน้ำในทะเลสาบกลับมาอยู่ในระดับปกติ

แม้ว่าจีนไม่มีบทบาทในการดำเนินการคลอง แต่บริษัท CK Hutchison Holdings Limited ที่ตั้งอยู่ในฮ่องกงมีท่าเรือทั้งสองฝั่งของคลองและเส้นทางรถไฟข้ามคาบสมุทร อิทธิพลของจีนที่เพิ่มขึ้นในลาตินอเมริกาผ่านโครงการโครงสร้างพื้นฐานขนาดใหญ่เป็นความกังวลของทั้งรัฐบาลสหรัฐที่เป็นประชาธิปไตยและสาธารณรัฐ

 

 

• • ทรัมป์มีอำนาจต่อรองอะไรบ้าง?

 

สหรัฐเป็นคู่ค้าและแหล่งการลงทุนโดยตรงรายใหญ่ที่สุดของปานามาแม้ทรัมป์จะไม่ปฏิเสธการแทรกแซงทางทหาร แต่การละเมิดสนธิสัญญาระหว่างประเทศและยึดคลองคืนโดยฝ่ายเดียวถือเป็นเรื่องไม่น่าจะเกิดขึ้น

เขายังอาจมองหาอำนาจต่อรองเพื่อต่อสู้กับการย้ายถิ่นเข้าสหรัฐ ปานามาเป็นเส้นทางผ่านสำคัญสำหรับผู้อพยพจากเวเนซุเอลา เฮติ และเอกวาดอร์

ด้านทอม โฮแมน อดีตเจ้าหน้าที่ชายแดนในการบริหารครั้งที่สองของทรัมป์ กล่าวว่าต้องการทำงานร่วมกับเจ้าหน้าที่ปานามาเพื่อปิดช่องไดเอน การ์ป ส่วนของป่าบนชายแดนปานามากับโคลอมเบียที่ผู้อพยพเดินทางผ่าน

 

อ้างอิง: Bloomberg

 

——————————————————————————————————————————————————-

 

ที่มา : กรุงเทพธุรกิจ    /    วันที่เผยแพร่ 23 ม.ค.68
Link : https://www.bangkokbiznews.com/world/1163374